रब्बी हंगामाच्या दृष्टीने आपणाकडे उपलब्ध असलेली जमिन, तिचा प्रकार, जमिनीची खोली, शेतीसाठी आवश्यक औजारे, त्यांची देखभाल दुरुस्ती, रासायनिक खते, जैविक खते, कीटकनाशके, बी-बियाणे यांची खरेदी करणे आवश्यक आहे. त्याकरिता आवश्यक त्या पिकास लागणाऱ्या बियाणे, खते, औषधे यांची थोडक्यात माहिती दिली आहे.
ज्वारी लागवड तंत्रज्ञान
- हलकी जमिन (30-45 से.मी.): फुले अनुराधा, फुले माऊली
- मध्यम खोल जमिन (45-60 से.मी): फुले सुचित्रा, फुले चित्रा, फुले माऊली, मालदांडी 35-1, परभणी मोती
- खोल जमिन (60 पेक्षा जास्त): सुधारित वाण: फुले वसुधा, फुले यशोदा, सीएसव्ही 22, पीकेव्ही-क्रांती, संकरीत वाण: सीएसएच 15, सीएसएच 19
- बियाणे: 10 ते 12 किलो/हेक्टरी
- पेरणीची योग्य वेळ: 15 सप्टेंबर ते 15 ऑक्टोबर
- पेरणीचे अंतर: 45 x 20 से.मी.
- खते: शेवटच्या वखरणीच्या वेळी 5 टन शेणखत जमिनीत मिसळावे. 50:25:25 नत्र:स्फुरद:पालाश किलो/प्रति हेक्टरी म्हणजे अंदाजे दोन गोणी युरिया, तीन गोण्या एसएसपी व एक गोणी एमओपी पेरणीच्या वेळी दोन चाड्याच्या पाभरीने दयावे.
- बीजप्रक्रिया: प्रति किलो बियाण्यास 4 ग्रॅम गंधक चोळावे.त्यानंतर 25 ग्रॅम प्रत्येकी अॅझोटोबॅक्टर व पीएसबी या जैविक खतांची बीजप्रक्रिया करावी.
करडई लागवड तंत्रज्ञान
- वाण: भीमा, फुले कुसुमा, एसएसएफ 658, एसएसएफ 708, फुले करडई, फुले चंद्रभागा नारी-6, नारी एन एच-1 (बिगर काटेरी वाण)
- बियाणे: 10 ते 12 किलो/हेक्टरी
- पेरणीची योग्य वेळ: 25 सप्टेंबर ते 10 ऑक्टोबर
- पेरणीचे अंतर: 45 x 20 से.मी.
- खते: शेवटच्या वखरणीच्या वेळी 5 टन शेणखत जमिनीत मिसळावे 50:25:00 नत्र:स्फुरद:पालाश प्रति हेक्टरी म्हणजे अंदाजे दोन गोणी युरिया व तीन गोण्या एसएसपी पेरणीच्या वेळी दोन चाड्याच्या पाभरीने दयावे.
- बीजप्रक्रिया:प्रति किलो बियाण्यास 2.5 ग्रॅम थायरम किंवा कॅप्टन किंवा बाविस्टीन चोळावे. त्यानंतर २५ ग्रॅम प्रत्येकी अॅझोटोबॅक्टर व पीएसबी या जैविक खतांची बीजप्रक्रिया करावी.
सूर्यफूल लागवड तंत्रज्ञान
- वाण: सुधारित: भानू, फुले भास्कर, संकरित: एमएसएफएच-17, एलएसएफएच-171
- बियाणे: 8 ते 10 किलो/हेक्टरी
- पेरणीची योग्य वेळ: 25 सप्टेंबर ते 10 ऑक्टोबर
- पेरणीचे अंतर: मध्यम खोल जमीन: 45 x 30 से.मी, भारी जमिन: 60 x 30 से.मी.
- खते: शेवटच्या वखरणीच्या वेळी 5 टन शेणखत जमिनीत मिसळावे. 50:25:25 नत्र:स्फुरद:पालाश प्रति हेक्टरी म्हणजे अंदाजे दोन गोणी युरिया, तीन गोण्या एसएसपी व एक गोणी एमओपी पेरणीच्या वेळी दोन चाड्याच्या पाभरीने दयावे.
- बीजप्रक्रिया: मर रोगाच्या प्रतिबंधासाठी 2-2.5 ग्रॅम थायरम प्रति किलो बियाण्यास चोळावे. केवडा रोग टाळण्यासाठी 6 ग्रॅम अॅप्रॉन 35 एस डी प्रति किलो बियाण्यास चोळावे. नॅक्रासिस रोगाच्या प्रतिबंधासाठी इमिडॅक्लोप्रिड 70 डब्लू, ए गाऊचा 5 ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यास चोळावे. त्यानंतर 25 ग्रॅम प्रत्येअॅझोटोबॅक्टर या जैविक खतांची बीजप्रक्रिया करावी.
हरभरा लागवड तंत्रज्ञान
- वाण: विजय, दिग्विजय
- बियाणे: 70 ते 100 किलो /हेक्टरी
- पेरणीची योग्य वेळ :(हस्त चरणानंतर) 25 सप्टेंबर ते 10 ऑक्टोबर
- पेरणीचे अंतर: 30 x 10 से.मी.
- खते: शेवटच्या वखरणीच्या वेळी 5 टन शेणखत जमिनीत मिसळावे. 25:50:30 नत्र:स्फुरद:पालाश प्रति हेक्टरी म्हणजे अंदाजे एक गोणी युरिया, सहा गोण्या एसएसपी व एक गोणी एमओपी पेरणीच्या वेळी दोन चाड्याच्या पाभरीने दयावे.
- बीजप्रक्रिया: प्रति किलो बियाण्यास 2 ग्रॅम थायरम+2 ग्रॅम बाविस्टीन किंवा 5 ग्रॅम ट्रायकोडर्मा चोळावे. त्यानंतर 25 ग्रॅम प्रत्येकी रायझोबियम व पीएसबी या जैविक खतांची गुळाच्या थंड द्रावणामध्ये मिसळून बीजप्रक्रिया करावी.
जिरायती गहू लागवड तंत्रज्ञान
- पेरणीची योग्य वेळ: ऑक्टोबरचा दुसरा आठवडा
- पेरणीचे अंतर: 22.5 से.मी.
- बियाणे: 75 ते 100 किलो प्रति हेक्टरी
- बीजप्रक्रिया: प्रति किलो बियाण्यास तीन ग्रॅम थायरम किंवा चार ग्रॅम ट्रायकोडर्मा+1.25 ग्रॅम, कार्बेन्डॅझिम (75 डब्लूपी) व 25 ग्रॅम प्रत्येकी अॅझोटोबॅक्टर व पीएसबी जीवाणूंची बीजप्रक्रिया करावी.
- खते: 40 किलो नत्र (87 कि. युरिया) आणि 20 किलो स्फुरद (125 कि. एसएसपी)
- जिरायती वाण: पंचवटी (एनआयडीडब्लू-15), शरद (एनआयएडब्लू-2997-16)
- जिरायती व मर्यादित सिंचनाची व्यवस्था: नेत्रावती (एनआयएडब्लू-1415)