भारतात सर्वाधिक मागणी असलेल्या ‘ह्या’ आहेत गाई, जाणून घ्या

भारता मध्ये गायी (Cow) आणि म्हशींच्या अनेक जाती विविध कारणांसाठी वापरल्या जातात एकूण गाईंच्या जाती भारतात २६ जाती आहेत . नेलोर गुरेढोरे, ब्राह्मण गुरेढोरे, झेबू आणि गुजरात गुरेढोरे(Cattle) या भारत आणि दक्षिण आशियातील गुरांच्या(Cattle) सर्वात लोकप्रिय जाती आहेत. भारतातील सर्वोत्कृष्ट गायींच्या दुधात साहिवाल, गीर, राठी, थारपारकर आणि लाल सिंधी यांचा समावेश होतो. आम्ही आज तुम्हाला भारतातील उत्तम दुग्धोत्पादनासह उत्तम गायींच्या जातींबद्दल सांगणार आहोत . हि माहिती नक्कीच तुम्हाला दुग्ध उत्पादकांसाठी उपयुक्त ठरेल.

पूर्वी पासूनच शेतातील जनावरे शेतकऱ्यांसाठी उत्पन्नाचा एक चांगला स्रोत आहेत. आणि सध्याच्या परिस्थितीत पशुपालन हा एक फायदेशीर व्यवसाय बनला आहे.

भारतातील दूध उत्पादक गायीच्या जाती…

डांगी – भारतातील एक देशी गुरांची जात(Breed of native cattle) म्हणून ओळखली जाते. महाराष्ट्रात नाशिक आणि अहमदनगर जिल्ह्यांचा समावेश स्थानिक भाषेत हिला सोनखेरी व कलबेरी असेही म्हणाले जाते. डांगी ह्या गाईचे नाव डांग पर्वत रांगामधून पडले. सह्याद्री पर्वत रंगांधले हे गोवंश आहे. डांगी ह्या गाई भिजल्या तरी पाणी अंगात मुरत नाही तसेच आजरपण हि येत नाही हे अति महत्वाचे वैशिष्ठ आहे.डांगी ही जात शरीराच्या आकाराने मध्यम ते मोठी असते. ते खूप चांगले मसुदा जाती आहेत आणि अतिवृष्टीच्या भागात त्यांच्या अनुकूलतेसाठी ओळखले जातात. या जातीच्या त्वचेतून तेल घटक स्राव होतो ज्यामुळे ते अतिवृष्टी सहन करू शकतात.

देवनी – मराठवाड्यातील भूषण म्हणून नावाने गाजलेली गाय देवणी गाय. हि गाय डांगी व गिर यांच्या संक्रमणातून निर्माण झाली आहे. महाराष्ट्रात लातूर जिल्ह्यात अधिक प्रमाणत ह्या गाई आढळतात. तसेच नांदेड,उस्मानाबाद,बीड,परभणी येथे सुद्धा मोठ्या प्रमाणात आढळतात. ह्या गाईचा चा उगम पश्चिम आंध्र प्रदेशात झाला. परंतु हि जात महाराष्ट्राच्या मराठवाडा भागात आणि शेजारच्या कर्नाटकातही आढळतो. देवणीचे दूध उत्पादन 636 – 1230 किलोग्रॅम एवढे दूध देतात आणि त्यांच्या गुहेचे अंतर सरासरी 447 दिवस आहे. दिवसाला ६ तर ७ लिटर दूध सहज देतात.

खिल्लार – खिल्लार हि गाय अत्यंत चपळ, काटक व सुंदर (देखणी) असते. महाराष्टात हि गाय सोलापूर,सातारा, पुणे व कोल्हापूर येथे प्रामुख्याने आढळते. ह्या गाई प्रति वेतात ९०० ते १००० किलोग्रॅम एवढे दूध देतात. ह्या गायीचे काही पोटजाती हि तयार झाल्या आहेत कर्नाटकी खिलार, पंढरपुरी खिल्लार, माणदेशी खिल्लार.

गवळावू – गवळावू हि गाय वर्धा जिल्ह्यातील असून नागपूर जिल्ह्यात हि आढळते. हि गाय दुधासाठी प्रसिद्ध आहे. गवळावू गाय एका वेतात ८०० लिटर दूध देते. ह्या गाई पासून मिळणारे बैल हे चपळ व उत्कृष्ष्ट असतात. हि गाय हलक्या बांध्याची व माध्यम उंचीची असून जाड कामासाठी उपयुक्त आहे..

गिर – हि जात गुजरातमधील दक्षिण काठियावाडच्या गीरच्या जंगलातून उगम झाला आहे. गिर हि जात राजस्थान आणि महाराष्ट्रातही आढळते . याला भदावरी, देसन,काठियावारी आणि सुरती असेही म्हणतात. गिर गुरांची शिंगे विचित्रपणे वेडी वाकडे असतात, त्याचे दूध उत्पादन 1200 ते 1800 किलोग्रॅम प्रति दुग्धपान असते. गिर हि गाय त्याच्या कडकपणा आणि रोग प्रतिकारशक्तीसाठी ओळखली जाते.

साहिवाल – साहिवालचा ह्या गाईचा उगम अविभाजित भारताच्या माँटगोमेरी प्रदेशात (आता पाकिस्तानमध्ये) झाला आहे . या गुरांची जात लोला, लांबी बार, तेली, मांटगोमेरी आणि मुलतानी या नावानेही ओळखली जातात साहिवाल ही देशातील सर्वोत्कृष्ट देशी डेअरी जाती आहे. साहिवालचे सरासरी दूध उत्पादन 1400 ते 2500 किलोग्रॅम प्रति दुग्धपान आहे. हरियाणा, पंजाब, दिल्ली आणि उत्तर प्रदेश सारख्या भारतातील अनेक भागांमध्ये आढळू शकते.

राठी – राठी ही दुधाळ जनावरांची जात म्हणून ओळखली जाते. जी राजस्थानच्या कोरड्या प्रदेशात आढळते. ही जात साहिवाल, रेड सिंधी, थारपारकर आणि धान्नी जातींच्या एकत्रीकरणातून विकसित झाल्याचे मानले जाते, ज्यात साहिवाल रक्ताचे प्रमाण आहे. गुरे हे कार्यक्षम आणि चांगले दूध देणारे आहेत. ते 1560 किलोग्रॅम दूध तयार करतात आणि दुग्धपान दूध उत्पादन 1062 ते 2810 किलोग्रॅम पर्यंत असते.

महत्वाच्या बातम्या –